Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (ΗΕΩ) είναι η πρώτη αιτία απώλειας της κεντρικής όρασης! Επιδρά με τέτοιο τρόπο στην ωχρά κηλίδα ώστε το μάτι αργά και σταδιακά χάνει την ικανότητα να βλέπει λεπτομέρειες καθαρά. Στις σύγχρονες κοινωνίες η ΗΕΩ είναι η συχνότερη οφθαλμική πάθηση σε άτομα άνω των 55 ετών.

Η ΗΕΩ είναι μια εκφυλιστική πάθηση της ωχράς κηλίδας, δηλαδή της περιοχής που βρίσκεται στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς και ευθύνεται για την οξεία κεντρική όραση, (9/10 Της κεντρικής όρασης το υπόλοιπο 1/10 το βλέπει η περιφέρεια του αμφιβληστροειδή ) είναι η όραση  που χρειάζεται στην οδήγηση ή το διάβασμα. Όταν η ωχρά κηλίδα προσβάλλεται, η κεντρική όραση θολώνει και σιγά σιγά ο ασθενής οδηγείται σε μη αναστρέψιμη απώλειά της στο ένα ή και στα δυο μάτια.

Πολλοί ηλικιωμένοι εμφανίζουν εκφύλιση της ωχράς ως μέρος της «φυσιολογικής» γήρανσης του σώματος. 

 Στην Ελλάδα έρευνες έχουν δείξει ότι το 1,5% των πολιτών ηλικίας άνω των 60 ετών πάσχουν από την «Υγρή» μορφή της πάθησης.  Ακριβώς γιατί αυτό συμβαίνει δεν είναι ακόμη γνωστό, αν και πρόσφατες μελέτες αναδεικνύουν πολλούς επιβαρυντικούς παράγοντες, ή αλλιώς παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της πάθησης, όπως π.χ. η κληρονομικότητα (έχουν ενοχοποιηθεί συγκεκριμένα γονίδια), η καυκάσια / λευκή φυλή, το κάπνισμα, η υπέρταση, η υπερχοληστερολαιμία και ο σακχαρώδης διαβήτης. 

Τα κυριότερα συμπτώματα είναι:

·        Οι ευθείες γραμμές δεν είναι ευθείες αλλά κάνουν κύματα

·        Μερικά γράμματα λείπουν κατά την ανάγνωση

·        Μειώνεται η ικανότητα διάκρισης των χρωμάτων

·        Δυσκολεύεται η όραση στο ημίφως και το σκοτάδι

Σε προχωρημένο στάδιο της νόσου ο ασθενής συναντά δυσκολίες σε πολλές καθημερινές ασχολίες όπως : ανάγνωση, οδήγηση, αναγνώριση προσώπων, παρακολούθηση τηλεόρασης , ταξίδια, ψώνια κλπ.

ΤΡΟΠΟΣ ΕΚΔΗΛΏΣΗΣ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ

Έχει 2 μορφές Την ξηρά μορφή (μη- νεοαγγειακή) και την υγρή μορφή (νεοαγγειακή).

• Η ξηρά μορφή : είναι πιο συχνή και απαντάται στο 85-90% των ασθενών προκαλείται από τη γήρανση και λέπτυνση του ιστού της ωχράς, από συσσώρευση χρωστικών ή από συνδυασμό των δυο διαδικασιών. ξηρή μορφή (γνωστή και ως μη εξιδρωματική ή ατροφική μορφή): Η μορφή που ουσιαστικά είναι περισσότερο διαδεδομένη, όμως λιγότερο επικίνδυνη. Προκαλείται από γήρανση, λέπτυνση και ατροφία της ωχράς κηλίδας. Τα συμπτώματα είναι ‘κενά’ ή σκοτώματα στην κεντρική όραση. Αν και δεν υπάρχουν φαρμακευτικές ή χειρουργικές θεραπείες για αυτή την μορφή ΗΕΩ (εκτός από κάποια ειδικά συμπληρώματα διατροφής), τα οπτικά βοηθήματα όπως οι μεγεθυντικοί φακοί, μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα αυτά να εκμεταλλευτούν την περιφερική τους όραση και να διαχειριστούν καλύτερα την καθημερινή τους ζωή

• υγρή μορφή : (γνωστή και ως εξιδρωματική μορφή): αν και λιγότερο συχνή, η υγρή (εξιδρωματική) μορφή ΗΕΩ είναι υπεύθυνη για το 90% των περιπτώσεων σοβαρής απώλειας στην όραση. Η υγρή ΗΕΩ ονομάζεται έτσι, γιατί χαρακτηρίζεται από την δημιουργία παθολογικών χοριοειδικών αγγείων (νεοαγγείων), κάτω από την ωχρά. Τα νεοαγγεία αυτά είναι γενικώς κακής ποιότητας και εύθραυστα, με αποτέλεσμα να υπάρχει διαρροή υγρών και αίματος. Αυτή η διαρροή δημιουργεί αλλοιώσεις, οι οποίες καταστρέφουν τα φωτοευαίσθητα κύτταρα της ωχράς και έχουν σαν τελικό αποτέλεσμα την ουλοποίηση της περιοχής και την απώλεια της κεντρικής όρασης. Από τα πρώτα συμπτώματα που παρουσιάζονται στον πάσχοντα, στα αρχικά στάδια της υγρής ΗΕΩ, είναι οι μεταμορφοψίες και η θολή όραση. Ευθείες γραμμές παρουσιάζονται παραμορφωμένες, καμπύλες ή μπερδεμένες μεταξύ τους

 Η υγρή μορφή της νόσου συνήθως οδηγεί γρηγορότερα σε ακόμα σοβαρότερη απώλεια της όρασης.

Συμπτώματα:

• θολή όραση
• κεντρικό σκότωμα (ο ασθενής βλέπει μόνιμα ένα σκοτεινό σημείο στο κέντρο) 
• μεταμορφοψία (παραμορφωμένη όραση)
• μείωση ευαισθησίας αντίθεσης (contrast sensitivity)
• μείωση οπτικής οξύτητας (visual acuity)

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιμετώπιση ξηρής ΗΕΩ

Πως αντιμετωπίζεται η ξηρή (μη εξιδρωματική) ΗΕΩ;

• υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή
• συμπληρώματα διατροφής (βιταμίνες C, E, ιχνοστοιχεία, ψευδάργυρος) επιβραδύνουν την εξέλιξη της πάθησης)
• ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης
• γυμναστική
• ελάττωση του καπνίσματος

Εκτός από την ανεπάρκεια των απαραίτητων αντιοξειδωτικών στην ωχρά κηλίδα, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επιδρούν αρνητικά στους φυσικούς μηχανισμούς άμυνας του ματιού. Οι πιο σημαντικοί είναι: κάπνισμα, δίαιτα φτωχή σε λουτεΐνη και ζεαξανθίνη (ουσίες  που έχουν βρεθεί ότι υπάρχουν στην ωχρά ) , παχυσαρκία, έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, κληρονομικότητα, φύλο (οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες), υπέρταση, ανοιχτόχρωμη ίριδα.

Στην περίπτωση της ΗΕΩ, η προφύλαξη και η πρόληψη παίζουν τον σημαντικότερο ρόλο,  αφού η πάθηση είναι μη αναστρέψιμη και η χαμένη όραση δεν μπορεί να αποκατασταθεί.

Αντιμετώπιση υγρής ΗΕΩ

Πως αντιμετωπίζεται η υγρή (εξιδρωματική) ΗΕΩ;

Υπάρχουν σήμερα διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές για την αντιμετώπιση της υγρής ΗΕΩ σε επιλεγμένα περιστατικά.

• φωτοπηξία με laser: με ειδικό laser υψηλής έντασης, που προκαλεί θερμότητα η οποία καίει και καταστρέφει τα παθολογικά νεοαγγεία, περιορίζεται η εξέλιξη της νόσου. Το αποτέλεσμα είναι ένα μικρό σκότωμα στο οπτικό πεδίο, που όμως συνήθως είναι πολύ λιγότερο σοβαρό από την απώλεια οράσεως αν δεν γινόταν η εφαρμογή της φωτοπηξίας.

• φωτοδυναμική θεραπεία: με μια φωτοευαίσθητη ουσία, τη Verteporfin (Visudyne CIBAVision), που χορηγείται ενδοφλέβια, κατακρατείται εκλεκτικά από τα παθολογικά νεοαγγεία και ενεργοποιείται με ειδικό laser (που δεν παράγει θερμότητα και δεν καίει τον αμφιβληστροειδή). Όταν ενεργοποιηθεί, προκαλεί θρόμβωση, απόφραξη και καταστροφή των νεοαγγείων, χωρίς να επηρεάζει τον παρακείμενο ιστό, περιορίζοντας έτσι την εξέλιξη της νόσου

• ενδουαλοειδική έγχυση: η τελευταία εξέλιξη στην αντιμετώπιση της υγρής μορφής. Πρόκειται για μια ένεση στο εσωτερικό του ματιού, έγχυση ειδικού φαρμάκου που αναστέλλει τη δράση του παράγοντα VEGF. O παράγοντας VEGF (Vascular Endothelial Growth Factor), ευνοεί την ανάπτυξη των παθολογικών, μη φυσιολογικών αγγείων, δηλαδή των νεοαγγείων. Τα κυριότερα από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι το Lucentis (Ranibijumab) και το Avastin (Bevacijumab). Η έγχυση (ένεση) γίνεται με τοπική νάρκωση και σε συνθήκες αποστείρωσης, σε ειδικά εξοπλισμένο άσηπτο χειρουργείο. Η όλη διαδικασία είναι ανώδυνη, σύντομη και δεν χρειάζεται παραμονή σε νοσοκοεμείο ή κλινική. Περίπου ένα μήνα μετά, ο γιατρός θα εκτιμήσει το αποτέλεσμα της θεραπείας. Συνήθως, οι περισσότεροι ασθενείς χρειάζονται από μία ένεση το μήνα, τους τρεις πρώτους μήνες και μετά μία έως τρεις ακόμα ενέσεις, τους επόμενους εννιά μήνες. Πιθανώς να χρειαστεί συνδυασμός με φωτοδυναμική θεραπεία ή και με έγχυση κορτιζόνης, ανάλογα με την εκτίμηση του ιατρού, για τη μείωση της διάρκειας και την καλύτερη αποτελεσματικότητα της θεραπείας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ

Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας μειώνει σημαντικά την κεντρική όραση στις προχωρημένες μορφές της, η έγκαιρη διάγνωση και η άμεση αντιμετώπιση είναι το μοναδικό όπλο που έχουμε.

Η ενημέρωση των πολιτών για τα πρώτα συμπτώματα είναι επίσης υποχρέωση της Πολιτείας, των Οφθαλμιάτρων και των Οφθαλμολογικών Συλλόγων για την σωστή πρόληψη της νόσου. Όλοι μας όμως και ειδικότερα όσοι είμαστε άνω των 50 ετών θα πρέπει να εξεταζόμαστε προληπτικά από τον οφθαλμίατρο σε ετήσια βάση, αν πάσχουμε δε από μορφή της νόσου θα πρέπει να ακολουθούμε πιστά τις οδηγίες του. \

Republished by Blog Post Promoter